Sakarya Meydan Muharebesi

23 Ağustos - 13 Eylül 1921 tarihleri arasında 22 gün süren Sakarya Meydan Muharebesi, Türk Kurtuluş Savaşı'nın en büyük ve en kritik savaşıdır. Bu zafer, Türk Millî Mücadelesi'nin dönüm noktası olmuştur.

Savaşın Arka Planı

Yunan İlerleyişi

1919'dan itibaren Yunan ordusu Anadolu'da ilerleyerek Ankara'ya doğru saldırıyordu.

Yunan Kazanımları (1919-1921):

• 1919: İzmir'in işgali
• 1920: Bursa ve Uşak'ın alınması
• 1921: Eskişehir ve Kütahya'nın işgali
• 1921: Afyonkarahisar'ın ele geçirilmesi

Türk Millî Mücadelesi'nin Durumu

TBMM Hükümeti zor durumda kalmıştı:

Kritik Durum:

• Başkent Tehdidi: Ankara'ya 80 km mesafe
• Cephane Sıkıntısı: Silah ve mühimmat yetersizliği
• İç İsyanlar: Çerkez Ethem isyanı
• Diplomatik İzolasyon: Uluslararası destek yokluğu

Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karışı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk edilemez.

— Mustafa Kemal Atatürk

Savaş Öncesi Hazırlıklar

Mustafa Kemal'in Başkomutanlığı

5 Ağustos 1921'de TBMM, Mustafa Kemal'e üç aylığına başkomutanlık yetkisi verdi.

Yetkileri:

• Mutlak Askeri Yetki: Tüm orduların komutası
• İcra Yetkisi: Hızlı karar alma
• Kaynak Mobilizasyonu: Tüm imkanların kullanımı

Ordunun Yeniden Düzenlenmesi

Mustafa Kemal orduyu yeniden organize etti:

Batı Cephesi Düzeni:

• 1. Ordu: Nurettin Paşa (Ali Fuat Paşa)
• 2. Ordu: Yakup Şevki Paşa
• 5. Ordu: Fahrettin Paşa
• Süvari Kolordusu: Fahrettin Altay

Savaşın Başlaması

Yunan Taarruzu (23 Ağustos)

Yunan ordusu General Anastasios Papoulas komutasında genel taarruz başlattı.

Yunan Ordusu:

• Komutan: General Papoulas
• Asker Sayısı: Yaklaşık 120.000
• Modern Silahlar: İngiliz ve Fransız desteği
• Hava Desteği: Uçak filosu

Türk Savunması

Türk ordusu savunma hatlarını kurmuştu:

Türk Ordusu:

• Komutan: Mustafa Kemal Paşa
• Asker Sayısı: Yaklaşık 100.000
• Gönüllüler: Müfrezeler ve çeteler
• Halk Desteği: Sivil katılım

Savaşın Kritik Anları

İlk Hafta: Savunma

İlk hafta Türk ordusu savunma pozisyonundaydı:

Kritik Noktalar:

• Haymana: En sert çarpışmalar
• Polatlı: Stratejik kavşak
• Gordion: Antik yerleşim bölgesi
• Sivrihisar: Kuzey kanadı

İkinci Hafta: Direniş

Yunan ilerleyişi yavaşladı:

• Lojistik Sorunlar: İkmal hatlarının uzaması
• Türk Direnişi: Beklenenden sert mukavemet
• Hava Koşulları: Anadolu sıcağı ve toz
• Moral Problemler: Kayıpların artması

Üçüncü Hafta: Karşı Taarruz

2 Eylül'den itibaren Türk ordusu karşı taarruza geçti:

• Süvari Saldırıları: Fahrettin Altay'ın başarıları
• Yan Kuşatma: Yunan hatlarının delmesi
• Koordineli Saldırı: Tüm cephelerde eş zamanlı hareket

Halkın Savaşa Katılımı

Tekalif-i Milliye

Mustafa Kemal'in çağrısıyla halk savaşa aktif katıldı:

Halk Desteği:

• Cephane Taşıma: Kadınlar ve çocuklar
• Yiyecek Desteği: Aş ocakları
• Ulaştırma: Arabalar ve hayvanlar
• İnsan Gücü: Siperlerin kazılması

Kadınların Rolü

Sakarya Savaşı'nda kadınlar önemli rol oynadı:

• Cephane Taşıma: Mermi ve obüs taşıma
• Yaralı Bakımı: Sağlık hizmetleri
• Lojistik Destek: İaşe ve ulaştırma
• Moral Destek: Askerlerin morali

Sakarya'da sadece askerler değil, bütün millet savaştı. Kadınlar, çocuklar, yaşlılar... Herkes vatanın müdafaasında birleşti.

— Halide Edip Adıvar

Savaşın Sonucu

13 Eylül: Zafer

13 Eylül 1921'de Yunan ordusu geri çekilmeye başladı:

Zafer Sebepleri:

1. Üstün Strateji: Mustafa Kemal'in liderliği
2. Halk Desteği: Milletin birlik olması
3. Coğrafi Avantaj: Anadolu'yu bilme
4. Moral Üstünlük: Vatan savunması ruhu

Kayıplar

Her iki taraf da ağır kayıplar verdi:

• Türk Kayıpları: Yaklaşık 15.000
• Yunan Kayıpları: Yaklaşık 18.000
• Sivil Kayıplar: Binlerce sivil

Savaşın Sonuçları

Askeri Sonuçlar

Sakarya Zaferi askeri durumu tamamen değiştirdi:

1. İlerleyişin Durdurulması: Yunan taarruzunun son bulması
2. İnisiyatifin Geçmesi: Türk ordusunun üstünlük kurması
3. Moral Üstünlük: Zafer inancının güçlenmesi

Siyasi Sonuçlar

Zafer, siyasi dengeleri değiştirdi:

• Uluslararası Tanınma: Ankara Hükümeti'nin prestiji
• İç Birlik: Muhalefet gruplarının susması
• Diplomatik Kazanım: Barış görüşmeleri için güç

Stratejik Sonuçlar

Büyük Taarruz'un temelleri atıldı:

• Ordu Reorganizasyonu: Modern ordunun kurulması
• Sanayi Gelişimi: Savunma sanayii başlangıcı
• Toplumsal Birlik: Milli kimliğin güçlenmesi

Mustafa Kemal'e Gazi Unvanı

TBMM Kararı

19 Eylül 1921'de TBMM, Mustafa Kemal'e "Gazi" unvanı verdi:

• Karar Gerekçesi: Sakarya Zaferi'ndeki liderlik
• Müşirlik Rütbesi: En yüksek askeri rütbe
• Altın Kılıç: Özel ödül

Halkın Sevgisi

Gazi unvanı halk tarafından büyük sevinçle karşılandı:

• Kutlamalar: Tüm Anadolu'da sevinç gösterileri
• Şiirler ve Türküler: Halk edebiyatında yer alma
• Milli Kahraman: Kurtuluş sembolü olma

Savaşın Uluslararası Yankıları

Avrupa Basını

Batı medyası Türk zaferini yakından takip etti:

• Times: "Türklerin şaşırtıcı direnişi"
• Le Figaro: "Anadolu'nun uyanışı"
• La Stampa: "Doğu'nun yeni gücü"

Müslüman Dünyası

İslam ülkeleri zaferi büyük sevinçle karşıladı:

• Hindistan Müslümanları: Maddi yardım
• Mısır: Entelektüel destek
• Afganistan: Diplomatik destek

Büyük Taarruz'a Giden Yol

Hazırlık Süreci

Sakarya'dan sonra Büyük Taarruz hazırlıkları başladı:

Hazırlıklar (1921-1922):

1. Ordu Güçlendirme: Yeni birlikler kurma
2. Silah Temini: Sovyet ve İtalyan desteği
3. Stratejik Planlama: Taarruz planının hazırlanması
4. Diplomatik Çaba: Uluslararası destek arayışı

26 Ağustos 1922: Büyük Taarruz

Sakarya'nın bir yıl sonrası başlayan Büyük Taarruz:

• 30 Ağustos: Dumlupınar Zaferi
• 9 Eylül: İzmir'in kurtarılması
• 11 Ekim: Mudanya Ateşkes Antlaşması

Sonuç

Sakarya Meydan Muharebesi, Türk tarihinin en kritik zaferlerinden biridir. Bu savaş:

• Kurtuluş Savaşı'nın dönüm noktası olmuştur
• Mustafa Kemal'in liderliğini pekiştirmiştir
• Halkın birlik gücünü göstermiştir
• Modern Türkiye'nin temellerini atmıştır

22 gün süren bu destansı mücadele, Türk milletinin bağımsızlık aşkını ve vatan sevgisini tüm dünyaya göstermiştir. Sakarya'da kazanılan zafer, sadece askeri bir başarı değil, aynı zamanda yeni bir milletin doğuşunun sembolü olmuştur.

---

Bu makale sürekli güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Önerilerinizi bizimle paylaşabilirsiniz.