Sokollu Mehmet Paşa

Sokollu Mehmet Paşa (1506-1579), Osmanlı İmparatorluğu'nun en güçlü ve başarılı sadrazamlarından biridir. 14 yıl kesintisiz sadrazamlık yaparak, 3 farklı padişah döneminde devletin fiili yöneticisi oldu.

Hayatı

Erken Dönem:

1506'da Bosna'nın Sokolovići köyünde Sırp bir ailede doğdu
Asıl adı: Bajica Sokolović
Devşirme sistemiyle İstanbul'a getirildi
Enderun'da yetiş ti
İslam'ı kabul etti

Yükseliş:

Saray içi görevlerle başladı
Süleymaniye vakfına görevlendirildi
Anadolu beylerbeyiliği
Rumeli beylerbeyiliği
Kaptan-ı Derya (Donanma komutanı)

Sadrazamlık Dönemi

14 Yıl Kesintisiz (1565-1579):

Üç Padişah Dönemi:

Kanuni Sultan Süleyman (1565-1566)
II. Selim (1566-1574)
III. Murad (1574-1579)

Önemli Başarıları

1. Sigetvar Seferi (1566):

Kanuni'nin son seferi
Sokollu başkomutandı
Kanuni vefat edince haberi gizledi
Düzeni sağlayarak İstanbul'a döndü
Sultan geçişini sorunsuz yaptı

2. İç Deniz Kanalı Projesi:

Don-Volga kanalı projesi
Karadeniz-Hazar bağlantısı için
Teknik zorluklar nedeniyle yarım kaldı
Vizyoner bir proje

3. Süveyş Kanalı Projesi:

Akdeniz-Kızıldeniz bağlantısı
Hint Okyanusu ticareti için
Portekiz tehdidine karşı
Maliyeti çok yüksekti, gerçekleşmedi

4. Kıbrıs'ın Fethi (1570-1571):

Stratejik adanın fethi
II. Selim döneminin en büyük başarısı
Venedik'ten alındı

5. İnebahtı Sonrası Toparlanma:

1571 İnebahtı yenilgisi
6 ay içinde donanma yenilendi
"Biz size sakalınızı kestik, siz bizim kolumu kestiniz. Sakal daha güzel çıkar, kol bir daha çıkmaz" sözü

6. Tunus'un Yeniden Fethi (1574):

İspanya'dan geri alındı
Akdeniz hakimiyeti pekişti

Reformlar ve Yönetim

İdari Reformlar:

Eyalet sistemini düzenledi
Mali disiplin sağladı
Tımar sistemini korumaya çalıştı
Merkezi otoriteyi güçlendirdi

Ekonomi:

Hazineyi dengeledi
Vergi sistemini düzenledi
Ticaret yollarını korudu

Ordu:

Yeniçeri Ocağı'nı disipline etti
Donanmayı güçlendirdi
Kale ve sur sistemini güçlendirdi

Siyasi Dehası

Diplomasi:

Avusturya ile barış (1568)
İran ile Amasya Antlaşması (1555)
Lehistan ile ilişkiler
Akdeniz dengesi

균형 Politikası:

Şehzadeler arası dengeyi kurdu
Saray entrikalarını yönetti
Padişahların zayıf olduğu dönemlerde devleti yönetti

Kişisel Özellikler

Güçlü Yönler:

Akıllı stratejist
Güçlü idareci
Vizyon sahibi
Sadık ve disiplinli

Eleştiriler:

Çok güçlüydü, sultandan bile güçlüydü
Rakiplerini acımasızca tasfiye etti
II. Selim'i kontrol ediyordu eleştirisi

Suikast ve Ölüm

11 Ekim 1579:

Divan toplantısı sırasında
Derviş kılığındaki biri saldırdı
Boğazından bıçaklandı
Birkaç gün sonra vefat etti

Suikastın Arkası:

Kim tarafından planlandığı tartışmalı
Saray entrикası mı?
Yeniçeri hoşnutsuzluğu mu?
Gerçek fail Kara Mehmet adında biri

Mimari Mirası

Sokollu Mehmet Paşa Camii (İstanbul):

Mimar Sinan'ın eseri
Kadırga'da
Çok güzel bir yapı

Diğer Eserler:

Lüleburgaz Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi
Havsa Köprüsü
Payas Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi

Ailesi

Eşi:

Esmahanür Sultan (Kanuni'nin kızı)
Hanedanla akrabalık

Soyu:

Bosna'da Sokolović ailesi devam etti
Sırp tarihinde de önemli

Değerlendirme

Osmanlı Tarihindeki Yeri:

En güçlü sadrazamlardan biri
Devlet yönetiminde otorite
Kanuni sonrası geçiş dönemini yönetti
Klasik dönemin son büyük devlet adamı

Eleştiri ve Övgü:

"Saltanat Sokollu'nun, tahta sultan oturur"
Gücün tek elde toplanması eleştirisi
Vizyon ve başarıları övgüyle anılır

İlginç Bilgiler

Kanuni'nin damadıydı
14 yıl kesintisiz sadrazam (rekor)
Don-Volga ve Süveyş kanalı gibi devasa projeler düşündü
İnebahtı yenilgisinden 6 ayda donanmayı yeniden kurdu
Bosna kökenli Sırp iken Osmanlı'nın en güçlü adamı oldu

Ünlü Sözleri

İnebahtı sonrası Venedik'e mesajı:

"Biz size Kıbrıs'ı alırken bir kol kestik. Siz bizim donanmamızı yakarak sakál kestiniz. Kesilmiş kol bir daha bitmez ama sakal eskisinden daha gür çıkar."

Mirası

Sokollu Mehmet Paşa:

Devlet yönetiminde liyakat örneği
Devşirme sisteminin başarı modeli
Klasik dönem Osmanlı yönetiminin zirvesi
Vizyon sahibi devlet adamı

Sokollu Mehmet Paşa, Bosna'dan gelip Osmanlı İmparatorluğu'nun en güçlü adamı haline gelmiş, 14 yıl boyunca devleti başarıyla yönetmiş olağanüstü bir devlet adamıdır. Trajik ölümü, Osmanlı için büyük bir kayıp olmuştur.